ایجاد و توسعه شهرهای جدید همراستا با سیاست احداث شهرهای جدید در عصر مدرن در کشور ما نیز آغاز و هدف عمده آنها جذب سرریزهای جمعیتی شهرهای بزرگ و تمرکززدایی از آن شهرها بود. با این حال، عمده این شهرهای جدید تقلیدی ناقص از نمونه‌های غربی بوده و بسیاری از ملاحظات و اصول برنامه‌ریزی شهری را رعایت نساخته است.
به بیانی، این شهرها عمدتاً ایرانی-اسلامی نبوده و فاقد هویت بوده و نتوانسته‌اند زیست و معیشت پایا برای ساکنان خود فراهم کنند. علاوه بر این، نتوانسته‌اند در تعادل‌بخشی به نظام سکونت‌گاهی کشور و توزیع متوازن آن در سطح سرزمینی نقشی موثر ایفا کنند و در برخی از موارد، مسائل و مشکلات شهرهای مرکزی را نیز تشدید کرده و به منزل‌گاه انواع و اقسام مسائل اجتماعی-فرهنگی و محیط‌زیستی مبدل شده‌اند.
کارکرد اقتصادی این شهرها ضعیف بوده و اقتصاد فضا جایگاهی در آنها ندارد و عمدتاً حومه‌های وابسته به شهر اصلی هستند. عمده جمعیت آنها را مهاجران روستایی تشکیل می‌دهند که از نظر شغلی به شهر اصلی وابسته هستند. مهاجرانی که مزرعه و کار خود را رها کرده و به جای اشتغال در بخش مولّد عمدتاً به کارهای واسطه‌گری و خدماتی روی آورده‌اند. در این راستا، خالی شدن روستاها از جمعیت دارای مهارت کشاورزی، موضوع امنیت غذایی کشور را به شدت تهدید کرده است.
در این شرایط، ارائه الگوی جدیدی از زندگی که علاوه بر مزایا و جذابیت‌های زندگی شهری امکان تولید کشاورزی و اشتغال و درآمد پایدار را برای مردم به نحوی فراهم نماید که موجب ترغیب مردم برای مهاجرت از شهرهای متراکم مصرف‌گرا به سکونت‌گاه‌های جدید مولّد شده و آبادسازی و مولّدسازی روستاهای فعلی را به همراه داشته باشد.
ایجاد شهرهای جدید ایرانی-اسلامی تمدن آفرین و مولّد در عرصه کشاورزی-غذایی با الگویی بومی و بر اساس فناوری‌های نو که بتواند مسئله زیست و فعالیت را در فضای شهری ایرانی-اسلامی و هویت‌دار، تأمین کند، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
ایجاد شهرهای جدید ایرانی-اسلامی تمدن آفرین و مولّد در عرصه کشاورزی-غذایی با الگویی بومی و بر اساس فناوري‌های نو که بتواند مسئله زیست و فعالیت را در فضای شهری ایرانی-اسلامی و هویت‌دار، تأمین کند، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
احداث چنین شهرها یا شهرک‌هایی در مناطق ساحلی، با معماری و طراحی ایرانی و اسلامی و بر اساس کشاورزی هوشمند و دانش بنیان می‌تواند از یکسو به تعادل بخشی نظام سکونت‌گاهی کشور منجر گردد و از سوی دیگر با افزایش کارایی و بهره‌وری کشاورزی در خانه‌های مولّد ساکنان خود نقشی چشمگیر در امنیت غذایی کشور ایفا کند.
علاوه بر این، طراحی این شهرها بر اساس الگوی ایرانی اسلامی و اصول بنیادین اقتصاد فضا، می‌تواند هم‌افزايي و رقابت‌پذیری در شهر را افزایش دهد و آنها را به نماد تمدن ایرانی-اسلامی مبدل سازد و حرکتی اثربخش در تحقق گام دوم انقلاب باشند.
شهرک‌های کشاورزی به عنوان راه حل تلفيقي و همزمان امنيت غذايي و توسعه جمعيتي از ميانه قرن بيستم مورد توجه كشورهاي مختلف جهان قرار گرفته است. با وجود آنكه این شهرک‌ها از قرن‌ها پیش در منطقه مدیترانه بویژه در جنوب ایتالیا و سیسیل و همچنین در اسپانیا، پرتقال و آمریکای لاتین وجود داشته‌اند؛ لكن نمونه‌هايي همچون طرحهای اگروگرادوک در بلاروس، اگروگرود و داچا در شوروي سابق و حتي روسيه جديد، شهرك‌هاي كشاورزي مديترانه‌اي در ايتاليا، کیشو کوروکاوا در ژاپن، شهر هوشمند كشاورزي در امارات متحده عربي، شهرك‌هاي هوشمند كشاورزي در شهر جديد نئوم عربستان و چند ده نمونه ديگر نشانه‌اي از تلاش بشريت جهت در هم آميختگي مفاهيم زندگي شهري و امنيت غذايي است.
پس از جلسه اول شهرهای مولد کشاورزی در حضور معاون اول محترم رئیس جمهور در تاریخ ۲۹/۸/۱۴۰۱ و ابلاغ مصوبه شماره ۴۳۲۸۳ دفتر ایشان، اقدامات اولیه در این خصوص انجام گرفت. اهم اقدامات انجام شده تاکنون به شرح ذیل می باشد:
۱. شناسایی و نهایی سازی ۵ نقطه برای احداث شهرهای مولد کشاورزی که طی یک فرایند (در این فرایند برای انتخاب هر نقطه ۴۰ شاخص در نظر گرفته شده و بیش از ۵۰ نقطه مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت ۵ نقطه ای که حائز بهترین شرایط برای اجرای طرح بودند، انتخاب شدند.) انجام شد. نقاط مورد نظر از نظر سند ملی آمایش سرزمین و سند ICZM مورد تایید قرار گرفت.
۲. شناسایی مجریان طرح در هر استان
۳. شناسایی عوامل توسعه جهت سرمایه گذاری و راهبری هر شهر مولد کشاورزی
۴. انعقاد تفاهم همکاری با هر یک از عوامل توسعه شناسایی شده
۵. انعقاد تفاهم همکاری با شرکت شهرک های کشاورزی جهت بهره گیری از ظرفیت های آن برای اجرای طرح
۶. استخراج شرح خدمات شهر مولد کشاورزی جهت انجام مطالعات مشاور
۷. اجرای مطالعات مشاور
۸. اخذ استعلامات لازم شهر مولد کشاورزی از دستگاه های ذیربط استانی
• ایجاد ۵ شهر مولد کشاورزی در سواحل جنوبی کشور به ظرفیت هر شهر ۷۵۰۰ واحد خانه مولد
• ایجاد زنجیره ارزش محصولات تولید شده جهت افزایش ارزش افزوده
وزارت جهاد کشاورزی (مجری)
• قرارگاه تحول، نوآوری و پیشرفت کشاورزی
• موسسه جهاد توسعه
• شرکت شهرک های کشاورزی
به کمک ایجاد الگویی موفق از این طرح در یک افق ده ساله می‌توان تأسیس ۳ کلان شهر، ۲۰ شهر متوسط و ۳۰۰ شهرک مولد در سواحل جنوبی کشور متصور بود. در این صورت، تامین ۲ میلیون مسکن و ایجاد ۴ میلیون اشتغال پایدار، افزایش ۱۰ میلیونی و سه برابر شدن جمعیت سواحل جنوبی را به همراه خواهد داشت. از منظر امنیت غذایی، افزایش تولید کشاورزی کشور به میزان ۴۰ میلیون تن (بر اساس تولید دو برابر نیاز مصرفی هر خانوار ساکن در این شهرها) افزایش ۳۰ درصدی تولید ناخالص بخش کشاورزی (حدود ۲۲ میلیارد دلار) بدون در نظر گرفتن ارزش افزوده صنایع تبدیلی و ایجاد درآمد ۱۰۰ الی ۲۰۰ میلیارد دلار در سال با ایجاد صنایع فراوری پیشرفته با اجرای این طرح محقق خواهد شد.
گام اول اجرای این طرح در تاریخ ۲۲/ ۸/ ۱۴۰۱ توسط معاون محترم رییس جمهور مصوب و به وزارت جهاد کشاورزی واگذار گردید. در این گام اجرای ۵ شهر مولّد کشاورزی در استان‌های جنوبی با ظرفیت تجمیعی ۳۷۵۰۰ واحد مولّد با مساحت ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ متر مربع در نظر گرفته می‌شود. در گام اول با ایجاد زنجیره‌های تخصصی هر شهر ۷۵ هزار شغل پایدار ایجاد شده و منجر به افزایش ۱۵۰ هزار نفری جمعیت سواحل جنوبی کشور خواهد شد.
در این انیمیشن، مدل طراحی شده شهرسازی یک شهر مولد کشاورزی به نمایش گذاشته شده است
جهت تحقق این طرح الزامات و اقدامات وسیعی مورد نیاز است که مهمترین آنها برای آغاز فرآیند اجرا را می‌توان به شرح زیر برشمرد.
تهران، خ حافظ، بعد از تقاطع جمهوری، بن بست ایرانیان، پلاک یک
-------- نقشه سایت
تهران، خیابان حافظ، بعد از تقاطع جمهوری، بن بست ایرانیان، پلاک یک
تماس با ما --------
