تدوین طرح های پیشران فناورانه

قرارگاه تحول، نوآوری و پیشرفت کشاورزی، در راستای توسعه فناوری‌های دانش‌بنیان کشاورزی در زمینه‌­های تحقیق و توسعه، ارزیابی فنی پروژه‌ها، نظارت بر اجرای طرح‌­های فناورانه و در نهایت تبدیل شدن هسته‌ها و گروه‌ها به یک شتاب دهنده تخصصی در این حوزه اقدامات مهمی را به انجام رسانیده است.
در این راستا گروه‌های فنی قرارگاه متشکل از کارشناسی در حوزه‌های مختلف کشاورزی شامل؛ دام و طیور، زراعت و باغبانی، زیست‌فناوری، گیاه پزشکی، اصلاح نباتات و منابع طبیعی و آبخیزداری شکل گرفت.
تیم اجرایی طرح‌های دانش‌بنیان کشاورزی در اولین گام از اجرای پروژه، تدوین سند جامع جمع‌آوری، ارزیابی و حمایت از طرح‌های فناورانه کشاورزی را در دستور کار قرار داد. در این مرحله و در قدم اول اقداماتی جهت دستیابی به هدف تعیین شده صورت پذیرفت:
 - بررسی نمونه‌های مشابه نظام جامع در داخل و خارج از کشور
 - برگزاری جلسات تخصصی با کارشناسان نظام نویسی و مدیریت استراتژیک حوزه کشاورزی

ساز و کار اجرایی پروژ 1

پس از مشخص شدن نقشه راه مدنظر و ریل‌­گذاری جهت اجرای کار، تهیه و تدوین نظام مسایل کشاورزی مبتنی بر اثربخشی در خودکفایی و با نگاه فناوری محور در دستور کار قرار گرفت. در این بخش ابتدا به مسایل زیر پرداخته شد:

  • بررسی سیاست­‌های کلی نظام در حوزه تحول کشاورزی
  • بررسی اسناد بالا دستی حوزه کشاورزی در دولت جدید
    پس از آن و با بررسی­‌های فراوان، تدوین سند اولیه و نظام جمع‌آوری و ارزیابی طرح­‌های مدنظر در دستور کار قرار گرفت. اقدامات این فاز شامل موارد زیر می­‌باشد:
  • برگزاری نشست­‌های کارشناسی تیم راهبردی مجموعه با متخصصین حوزه ­های مختلف کشاورزی
  • برگزاری جلسات مباحثه و انتقال تجربه با حضور مسئولین ادوار گذشته و صاحب نظران امر
  • بررسی نمونه­ های مشابه نظام مسایل تهیه شده در کشور و همچنین اسناد منتشر شده از کشورهای دیگر پیشرو در کشاورزی
  • تشکیل تیم‌­های مطالعات میدانی با حضور کارشناسان هر حوزه

در مرحله بعد بررسی­‌های میدانی جهت احصاء نیازمندی‌­ها، معضلات و راهکارهای موجود آغاز گردید. این بررسی میدانی با تقسیم مناطق کشور به هفت منطقه و کاوش میدانی در هر یک از مناطق طبق برنامه‌­های تعیین شده انجام شد. این تقسیم­‌بندی دارای تخصیص زمینه­ اولویت­دار به هر منطقه بوده و بازدید میدانی انجام شده به همراه متخصصین هر حوزه طراحی و اجرا گردید. جدول زیر تقسیم بندی مناطق و زمینه اولویت‌دار در هریک را تشریح کرده است:

زمینه برجسته

پس از بررسی‌های صورت گرفته و با طی مراحل ذکر شده، موضوعات اصلی و حوزه‌­های اولویت‌دار به صورت پیشران­‌های تشریحی و با در نظر گرفتن تاثیرات هریک از آنها در خودکفایی المان­‌های اساسی کشور تهیه گردید. نکته قابل توجه اینکه نظام تهیه شده به دلیل بررسی­‌های کارشناسی مفصل و بازنگری­‌های متعدد و متمرکز در مقایسه با نمونه­‌های مشابه آن که طی سال‌­های اخیر و در مراکز و نهادهای گوناگون متولی حوزه کشاورزی تهیه و تنظیم شده است، علاوه بر برتری در دقت و جامعیت بالا، دارای نگاه نوآوری محور و دانش‌بنیان عمیق می‌­باشد. جدول زیر خلاصه تجمیعی از پیشران­‌ها و تاثرگذاری آنان در خودکفایی حوزه­‌های مختلف را تشریح کرده است:

 

زمینه برجسته 2

تجمیع طرح­‌ها و ایده­‌های نوآورانه موجود در کشور و تهیه طرح­‌های جدید در حوزه­‌های تعریف شده یکی از مهمترین و زمان‌برترین بخش­‌های طرح پیش­رو می‌­باشد.

مراحل اجرایی این بخش عبارتند از:

  • تشکیل کارگروه شناسایی گروه­‌ها، هسته­ ها، شرکت­‌ها و مجموعه­‌های دانش‌بنیان حوزه کشاورزی در مناطق هفتگانه
  • تشکیل تیم بررسی میدانی و تعریف سفرهای شناسایی و مصاحبه
  • انجام فراخوان­‌های هدفمند جهت ارایه طرح‌ها در حوزه­‌های اولویت­‌دار مدنظر
  • تعریف پروژه در حوزه­‌های فاقد طرح مناسب و ابلاغ آن به گروه­‌های توانمند شناسایی شده

همچنین در طی اجرای این فاز از پروژه، تیم مستندسازی و آرشیونگاری مجموعه جهت بهره‌برداری هرچه بهتر از داده‌های تجمیعی اقدام به طراحی اقدامات زیر نمود:

  • طراحی قالب نرم افزاری جهت تهیه بانک اطلاعات جامع از طرح‌های تجمیعی
  • تهیه فرمت­ های ویژه ارایه طرح (شامل خلاصه، پروپوزال اولیه و طرح جامع) جهت یکپارچگی و تسهیل در بهره‌برداری

در نهایت پس از طی حدود ۱۰۰ روز، داده­‌های بسیاری تجمیع و پس از دسته‌بندی و آرشیونگاری در اختیار تیم ارزیابی قرار گرفت. جدول آماری داده­‌های تجمیعی به صورت زیر می­‌باشد:

برجسته

اولویت­‌بندی موضوعات و پیشران‌­ها با توجه به ظرفیت­‌های موجود در کشور و مبتنی بر نیازهای معین شده در نظام مسایل بر روی طرح­‌های جمع‌­آوری شده انجام می‌­پذیرد.
ارزیابی­‌های مدون در سه سطح انجام می­‌پذیرد:
سطح اول: ارزیابی ورود، شامل تایید مقدماتی طرح ارایه شده جهت ورود به فرایند ارزیابی (براساس اولویت­‌بندی، ارزش نسبی فنی طرح و تطابق طرح با موضوعات کشاورزی و کاربردهای آن.)
سطح دوم: ارزیابی اولیه، شامل ارزیابی کلی طرح
سطح سوم: ارزیابی فنی، شامل ارزیابی جامع طرح
عناصر و گزاره­‌های کلیدی در ارزیابی هریک از طرح‌­ها براساس چک لیست جامع طراحی شده که به‌پیوست این گزارش ارایه گردیده است. گزارشات ارزیابی طرح‌‏ها در قالب تصویب شده در کارگروه ارزیابی با حضور کارشناسان قرارگاه تهیه و تدوین می­‌گردد. مهمترین سرفصل‏‌های گزارش ارزیابی به شرح زیر است:

  • معرفی شرکت (گروه یا هسته) و محصول یا خدمت، تاریخچه فعالیت، معرفی اعضای کلیدی شرکت، معرفی اعضای هیئت مدیره، ترکیب سهامداران و ساختار سازمانی
  • بررسی ویژگی­‌های محصول یا سرویس شرکت
  • بررسی فرآیند مورد نیاز برای اجرای طرح و ارزیابی زیرساخت‌های موجود شرکت
  • بررسی بازار شامل اطلاعات مربوط به حجم بازار، رقبای داخلی و خارجی شرکت و نکات مربوط به ساز‌و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار تجاری سازی محصول نهایی
  • بررسی­‌های مالی شامل بررسی شاخص­‌های درآمدی و هزینه‌ه­ای به صورت سالیانه برای طرح­‌های سرمایه گذاری
  • بررسی صورت‌های مالی در طرح های اعطای تسهیلات و یا مشمول حمایت
  • پیشنهاد سرمایه گذاری شامل مبلغ مورد نیاز، سهام قابل واگذاری و برنامه اجرایی طرح (گانت‌چارت و کش‌فلو)
  • جمع بندی شامل بیان نکات منفی و مثبت طرح و نتیجه­‌گیری در خصوص سرمایه گذاری بر روی طرح و ارائه پیشنهاد جدید سرمایه گذاری

طرح­‌های ارایه شده توسط گروه­‌ها و شرکت های مختلف، بسته به سطح آمادگی و پیشرفت فناوری (TRL) در دسته­‌بندی حمایتی گوناگون قرار می­‌گیرند. از این جهت لازم است ارایه دهنده طرح جزییات و مستندات خود حول طرح پیشنهادی را با دقت و جامعیت مناسبی ارایه دهد.
قالب‌­های طراحی و تدوین شده دارای بخش‌­های جامعی جهت درج اطلاعات مورد نیاز هر طرح بوده و ارزیابی آن را تسهیل می­‌کند. از میان ایده‌­ها و طرح­‌های ارایه شده به مجموعه، قریب به ۱۵۰ طرح مستعد اجرا در فاز اول شناخته شده و روند تبدیل آن به پروپوزال اجرایی طی شد. مراحل این بخش عبارتند از:

  • مصاحبه فنی با ارایه دهنده و توجیه وی در مورد پروپوزال مورد نیاز
  • مشاوره و راهنمایی به طراحان جهت تدوین جامع طرح­‌ها
  • تجمیع طرح‌­ها و مستندات آنها در قالب (فرمت) طراحی شده توسط ارایه دهندگان
  • انجام ارزیابی فنی طرح توسط کارگروه ارزیابی

ارزیابی پروپوزال­‌های ارایه شده با توجه به اینکه طرح را به سرعت به سمت هدایت سوق خواهد داد دارای حساسیت­‌های بالایی می­‌باشد. از این‌رو فرمت این بخش از ارزیابی با بررسی بسیار و با استفاده از مدل­‌های موفق و کامل در حوزه‌­های مختلف طراحی گردید. در این قالب علاوه بر چک کردن عوامل مختلف موثر بر موفقیت یک طرح و نمره‌­دهی به گزاره‌­های متعدد موثر در غنا و موفقیت آن، معیارهای کیفی مختلفی نیز در بررسی گنجانده شده است.

شناسایی، ارزیابی و توانمندسازی مجریان

کارگروه‌­های طراحی شده جهت شناسایی و تجمیع طرح­‌ها، در کنار مأموریت اصلی خود فعالیت­‌هایی دیگری از جمله شناسایی مجریان مستعد طرح­‌های نوآورانه را نیز انجام می­‌دهند. گرچه ارایه دهندگان تعداد قابل توجهی از طرح­‌های ارایه شده مجری طرح نیز می­‌باشند لکن کم نیستند طرح‌هایی که طراح آنها، تمایل، فرصت و یا مهارت لازم برای اجرایی طرح خود را ندارد.

برجسته 1